zaterdag 3 april 2010

Wetenschap: Oliepeil en hartslag volgen vanuit de ruimte

Langzaam rijdt een grondgraafmachine uit een afgelegen zilvermijn op Admiraliteitseiland in Alaska. Het sneeuwt hard. Buiten vriest het ruim 15 graden. De chauffeur ziet met moeite het door bouwlichten verlichte pad naar het kamp.


Plotseling krijgt hij een inkomend gesprek via zijn boordcomputer. Het komt van het controlecentrum van zijn werkgever in Zürich, de andere kant van de wereld. ,,Je hartslag is al een tijdje te hoog, gaat het wel goed? Neem straks even een kleine pauze. En als je zo bij het kamp bent, vraag de monteur dan ook meteen om je olie te verversen. We zien dat het oliepeil wat aan de lage kant is.''

Tegenwoordig zitten er allerlei elektronische sensoren in bijvoorbeeld trucks of bulldozers die gebruikt worden in de mijnbouw. Deze sensoren registreren onder andere de temperatuur van de remvloeistof of de staat van de schokdempers. Die gegevens worden vervolgens opgeslagen op een boordcomputer en eens per dag uitgelezen door een onderhoudsmonteur. Maar sinds kort is het mogelijk om al die sensorgegevens op afstand te bekijken, waar dan ook ter wereld.

Het communicatiebedrijf EstrellaSat in Noordwijk ontwikkelde met bestaande ruimtevaarttechnologie een systeem om deze sensorgegevens permanent te volgen. EstrellaSat is één van een handvol startende bedrijven die met technologie van de European Space Agency commercieel aan de slag gaan. Eind februari testte het bedrijf met succes het systeem op het Noordwijkse ESA terrein op een graafmachine.

Door een speciaal modem aan te brengen op een truck, kan een internetverbinding gemaakt worden per satelliet. Hiermee kan een controlecentrum aan de andere kant van de wereld de sensorgegevens in de gaten houden met speciale software. ,,Als een sensor een waarde meet die buiten de veiligheidsmarge valt, dan gaat er een alarm af'', legt projectingenieur van EstrellaSat, Victor Jimenez, uit. ,,Een wereldkaart laat zien bij welke mijn dat gebeurt. Vervolgens kan je verder inzoomen totdat je de individuele truck ziet. Met onze software kan men dan tot in de wagen inzoomen om een driedimensionaal beeld te krijgen van het defecte onderdeel. Samen met de chauffeur, de technici daar en experts van overal ter wereld kan dan het probleem gemakkelijk opgelost worden. Dat is veel efficiënter en goedkoper dan deze experts naar de mijn toe te brengen.''

,,En in de mijnindustrie heeft efficiëntie de hoogste prioriteit. Deze trucks moeten 24 uur per dag, zeven dagen per week rijden. Ze kosten zo´n zes tot vijftien miljoen dollar per stuk. Het mijnbouwbedrijf verliest geld als er één stil staat. We hopen met ons systeem die efficiëntie te verhogen.''

Maar niet alleen de trucks worden in de gaten gehouden, ook het personeel. Hiervoor wordt een speciaal T-shirt gebruikt dat ook astronauten op het internationale ruimtestation ISS dragen. Deze meet onder andere de lichaamstemperatuur en de hartslag. Jimenenz: ,,De menselijke schakel is altijd de zwakste. Deze mensen werken onder extreme condities: kou, geïsoleerd van de buitenwereld en de stress van 18-urige werkdagen.''

Naast lichaamsfuncties wordt ook de positie nauwkeurig gemonitored. Er even tussenuit gaan voor een sigaretje is er niet bij. ,,Ze weten precies wanneer je pauze neemt'', lacht Jimenez. ,,Maar veiligheid is de belangrijkste reden om dit te doen. Hiermee kunnen ongelukken als overrijdingen makkelijk voorkomen worden. Om mijnbouw veiliger én goedkoper te maken is de volgende stap in de technologie dan ook het van afstand bestuurbaar maken van materieel. Dan kunnen chauffeurs gewoon thuisblijven.''

Voorlopig zal het systeem van EstrellaSat alleen bedoeld zijn voor gebruik in de mijnbouw. Maar het zou ook gebruikt kunnen worden om in de toekomst bijvoorbeeld de HSL-trein die door het Groene Hart rijdt in de gaten te houden. Maar of het een service wordt die je in de toekomst bij een wegenwachtkaart krijgt aangeboden, betwijfelt Jimenez. ,,De technologie kan in principe op alle voertuigen toegepast worden. Alleen is het op dit moment simpelweg te duur voor een personenauto. Alleen al het modem voor één truck kost twintigduizend dollar."


Dit artikel verscheen 1 november 2008 in het Leidsch Dagblad voor de wetenschapskatern.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten